Πάσχα Χριστοῦ. Μία μέρα κατάφορτη συμβολισμῶν, στριμωγμένων λὲς καὶ θέλουμε νὰ τοὺς ξεφορτωθοῦμε μιὰ Κυριακή, ἐλεύθεροι νὰ μισοῦμε ἀπαρακώλυτα ὅ,τι κινεῖται καὶ ἀναπνέει τὶς ἄλλες 363 μέρες (ἂν ἐξαιρεθοῦν καὶ τὰ Χριστούγεννα, ποὺ ὅσο νά'ναι ὁ κάποτε δέκατος τρίτος μισθὸς ἔφερνε καὶ λίγο περισσότερο κέφι), μὲ τον δρόμο ὀρθάνοιχτο, κάπου ἀνάμεσα στὰ τιτιβίσματα τῶν πρωϊνῶν ἐαρινῶν πουλιῶν, νὰ ἐκφράζουμε ὅση ἀπέχθεια μπορεῖ νὰ κατεβάσῃ ἡ μαλακογεννήτρια στὸ κεφάλι μας γιὰ τὸν γείτονα, ποὺ μέσα ἀπὸ τὸ καινούριο ἐργαλεῖο του, πρὶν ξεπαρκάρῃ νὰ φύγῃ, μᾶς κοίταξε εἰρωνικᾶ.
Ὡστόσο ἡ σημασία τῶν ἑορτασμῶν, ἐκτὸς ἀπὸ ἕνα καλὸ ἐφαλτήριο γιὰ αὐτοκριτική καὶ αὐτοπαρατήρηση, ἐντοπίζεται καὶ στὸ ἐπίπεδο τοῦ στοιχείου ἐθνικῆς συνοχῆς.
Καὶ, ὅσο αὐτονόητο κι'ἂν ἀκούγεται ὅτι αὐτὲς οἱ δύο λέξεις ἀποτελοῦν τὴν εἰδοποιό διαφορά μας ἐπὶ τὰ χείρω ἀπὸ τὶς δυνατὲς χῶρες, καὶ ὅσο φυσικὸ εἶναι ὅτι ἡ ἐθνικὴ συνοχὴ δὲν νομιμοποιεῖ τὸ ρατσιστικὸ μίσος πρὸς τοὺς ἀνθρώπους (εἰδικᾶ ὄταν τὸ χέρι στὴν κάλπη ψηφίζει ξανὰ καὶ ξανὰ τὰ κόμματα ποὺ εὐθύνονται, μεταξὺ τῶν ἑπτὰ καὶ βάλε πληγῶν τοῦ φαραώ, καὶ
γιὰ τὸ μεταναστευτικὸ χάος), ἀλλὰ ἀντιθέτως, ἂν ὑπάρχῃ καὶ εἶναι καλοδομημένη προσφέρει τὸ αἴσθημα ἀσφάλειας ποὺ χρειάζεται γιὰ νὰ ἐφαρμοστῇ τὸ μέτρο καὶ νὰ λειτουργήσῃ ὁ ἀνθρωπισμός, τόσο ἐκπληκτικὸ εἶναι ὅτι ὑπάρχουν διεστραμμένα μυαλά ποὺ ἀμφισβητοῦν τὸ κοσμογονικὸ περιεχόμενο αὐτῆς τῆς φράσης. Ὑπάρχουν αὐτοὶ ποὺ ἀμφισβητοῦν τὸ "ἐθνική", αὐτοὶ ποὺ ἀμφσβητοῦν τὸ "συνοχή", κι αὐτοὶ ποὺ ἀμφισβητοῦν καὶ τὰ δύο. Οἱ πρῶτοι βασίζονται σὲ μία τραγελαφικὴ ἐφαρμογὴ τῶν διάσπαρτων ἱστορικῶν τους γνώσεων, ποὺ στὴν οὐσία ἀποτελεῖ μία εὐτελῆ σημασιολογικὴ διαστρέβλωση ἐννοιῶν ποὺ ὅλοι, ὅσοι ἔχουμε παιδεία, γνωρίζουμε τὴν φύση τους, ἐνῷ οἱ δεύτεροι σὲ μίαν ἀστεία ἀντίληψη τῆς ἔννοιας τῆς δημοκρατίας καὶ εἶναι οἱ μεγάλοι ὀραματιστὲς τῆς "Δημοκρατίας τοῦ Ταρζάν καὶ τῆς Τσίτα".
Ἂν θέλουμε νὰ μιλήσουμε γιὰ τὸ παρελθόν, κάθε τύπου σήμανση τοῦ παρελθόντος εἶναι βάσιμη καὶ ἀβάσιμη ταυτόχρονα·ἐξυπηρετεῖ ὄμως καὶ συμφέροντα. Καὶ σοῦ ἐκφράζονται μὲ τὰ χειρότερα λόγια γιὰ τὸν ἐλληνισμό, τὸ ἔθνος ποὺ τοὺς ἔθρεψε μὲ γάλα, μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι τὰ ἐθνικὰ κράτη εἶναι δημιουργήματα τοῦ 18ου καὶ 19ου αἰῶνα, καὶ καθαρᾶ τεχνητά.
Εὐχαριστοῦμε πολύ. Κάθε μορφὴ κοινωνικῆς καὶ διοικητικῆς ὀργάνωσης κάποτε δημιουργεῖται.
Δὲν πιστεύουμε βεβαίως ὅτι οἰ παλαιότεροι πρόγονοί μας εἶχαν μία μορφὴ ἑλληνικῆς ἐθνικῆς συνείδησης· πιθανῶς σποραδικᾶ ἑλληνικῆς λαϊκῆς συνείδησης ὡρισμένοι, ὄπως λίγο πρὶν τὴν Ἅλωση, ἢ ἀκόμη παλαιότερα τὴν ἐποχὴ τῆς Πανελλήνιας Ἰδέας, διότι ἡ σημερινὴ σημασία τοῦ ἔθνους μὲ τὴν ἔννοια τοῦ λαϊκοῦ συνόλου ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ δεσμοὺς γλωσσικοὺς καὶ ἠθικούς ἁπλᾶ δὲν ὑπῆρχε. Ἑμεῖς εἴμαστε ποὺ ἐντοπίζουμε στοιχεῖα ποὺ σήμερα ὀνομάζονται ἑλληνικά σὲ λαϊκὰ σύνολα τοῦ παρελθόντος κατὰ τὴν ἱστορικὴ μελέτη μας. Γι'αὐτὸ καὶ ὀνομάζουμε αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους Ἔλληνες. Οἱ ἀρχαῖοι Ἔλληνες ὀνόμαζαν καὶ μόνοι τους τοὺς ἑαυτοὺς τους ἔτσι, βέβαια, ἔστω καὶ σὲ μία βαθμίδα εὐρύτερη καὶ λιγότερο σημαντικὴ τῶν πόλεων-κρατῶν· αὐτὴ ἦταν ἡ κοινωνικὴ ὀργάνωση τῆς ἐποχῆς τους. Ἑμεῖς τώρα πῶς πρέπει νὰ τοὺς ποῦμε: "αὐτοὶ οἱ τύποι ποὺ ζοῦσαν στὸν γεωγραφικὸ χῶρο τῆς Ελλάδας" γιὰ νὰ μὴν εἴμαστε καὶ καλᾶ ἀκροδεξιοί; Οἱ ὁποῖοι εἶναι προγονοί μας ἀδιαμφισβήτητα, ἐν μέρει μόνον βιολογικᾶ, ἀλλὰ κατὰ τὸ μεγαλύτερο καὶ θεμελιωδέστερο μέρος γλωσσικᾶ καὶ πολιτισμικᾶ. Καὶ εἶναι γνωστή σὲ ὅλους μας καὶ ἡ πολεμικὴ σχέση τῆς ἱστορικῆς, πολιτισμικῆς καὶ κοινωνικῆς ἑνότητας ποὺ ὀνομάζουμε, ἐντοπίζοντας γλωσσικά καὶ ἡθικά σημερινὰ ἡθικά κριτήρια, ἑλληνισμό (καὶ ἐντοπίζοντάς τα καλῶς τὴν ὀνομάζουμε ἑλληνισμό) μὲ τὸν χριστιανισμό στὴν ἀρχὴ τῆς κοινῆς συνύπαρξής τους καὶ ὄχι μόνο. Αὐτὸ ποὺ μᾶς κάνει νὰ τὸν συμπεριλαμβάνουμε στὴν διαχρονικὴ θεώρηση καὶ ἀναλογικὴ στοιχειοθέτηση τοῦ ἑλληνισμοῦ εἶναι ὅτι στάθηκε κι'αὐτὸς πηγὴ ἑλληνόφωνης καὶ ἑλληνότροπης τέχνης καὶ βεβαίως ἐθίμων.
Καὶ ἐρχόμαστε στὴν ὑπόθεση τῶν ἐθνικῶν κρατῶν γενικότερα, διότι ἐκτὸς ἀπὸ μερικοὺς προοδευτικοὺς "ἐξτρεμιστές" καὶ μερικὲς καλολαδωμένες πένες μὲ λάδι εἰσαγόμενο, δὲν ὐπάρχει καὶ κανείς ποὺ νὰ τοῦ κόβει λίγο καὶ νὰ πιστεύῃ ὅτι τὸ δικό μας ἔθνος εἶναι τὸ ψεύτικο (ἐκεῖ πού, ὡς ἐκ θαύματος, ὅλες αὐτές οἰ πένες ἐπικεντρώνονται) ενῷ ὑπάρχουν ἄλλα ἔθνη, ποὺ εἶναι ἀληθινότερα. Ἡ δυναμικὴ ἐφαρμογὴ τοῦ ἐθνικισμοῦ, ὄπως προκύπτει σὰν συνολικὸ φαινόμενο ὐπὸ πραγμάτωση, βρῆκε τὰ μεθοδολογικὰ της προβλήματα. ὄμως ποιὰ μορφὴ κοινωνικῆς καὶ διοικητικῆς ὀργάνωσης εἶναι καλύτερη, βασισμένη σὲ πιὸ ρεαλιστικὰ κριτήρια ἀπὸ τὸ ἐθνικὸ κράτος; Ποιὰ στάθηκε πιὸ ἐπιτυχημένη; Τὰ imperia; Τὰ μεγάλα φεουδαρχικά imperia, ἢ τὸ κόκκινο ἀδιέξοδο; Διότι πάνω στὸν ἱστορικὸ ἄξονα ὁ ἐθνικισμὸς εἶναι ἕνα φαινόμενο νέο, μόλις λίγων ἑκατονταετιῶν ζωῆς, καὶ ἔχει κι'αὐτὸς τὸν φόρο αἵματός του. Ὄμως μὲ τὴν πρόοδο τῆς τεχνολογίας καὶ τῆς ἐπιστήμης, θέλουμε νὰ αἰσιοδοξοῦμε ὅτι οἱ ἐθνικὲς ἑνότητες θὰ συνεχίσουν τὸν δρόμο τῆς διοχέτευσης τοῦ ἀνταγωνισμοῦ τους σὲ εἰρηνικὲς δραστηριότητες. Καὶ δὲν πρόκειται γιὰ μαλακὸ ἀνταγωνισμό, φυσικᾶ, αὐτὴ εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φύση, ἀλλὰ ἁπλῶς γιὰ πιὸ ἀναίμακτο, πιὸ θεμιτό.
Πολὺ θὰ ἤθελα πάντως, ὅλοι αὐτοὶ οἱ φαφλατάδες ποὺ μεθοδεύουν συστηματικᾶ τὴν διατήρηση καὶ τὴν ἐπιδείνωση τοῦ ἐθνικοῦ μας ξεκουρδίσματος, νὰ προτείνουν ἕναν ἄλλο τρόπο κοινωνικῆς ὀργάνωσης, καλύτερο. Θά'ναι ποὺ θά'ναι τὸ κόστος ἀλλαγῆς κοινωνικῶν ὑποδομῶν, δομῶν καὶ ὑπερδομῶν καὶ ἱστορικῆς πρωτοτυπίας ἐπαχθές ἔως δυσβάσταχτο, θὰ γελάσει ποὺ θὰ γελάσει μαζί μας καὶ τὸ παρδαλὸ κατσίκι βλέποντας ἀνθρώπους ποὺ μιλᾶνε ἑλληνικὰ νὰ διατείνονται ὅτι δὲν εἶναι Ἕλληνες, τουλάχιστον νὰ βγῇ καὶ κάποιο κέρδος. Δικαιολογεῖστε τὰ χρήματά σας, κύριοι, καὶ προτείνετε τί ἀκριβῶς γυρεύετε, ἢ πάρτε κάνα χάρτη καὶ ξύστε τὴν ἑλληνικὴ χερσόνησο γιὰ νὰ ξεπεράσετε τὸ ἀποπνικτικὸ τραῦμα τῆς φαγούρας τῆς ἀκινησίας κατὰ τὴν ἀνάκρουση τοῦ ἐθνικοῦ ὕμνου στὶς σειρὲς στοίχισης τῶν σχολείων σας.
Τώρα, ὅσο γιὰ κείνους ποὺ θεωροῦν τὴν δημοκρατία συνώνυμο τῶν σκουπιδιῶν τῶν πεταμένων στὸν δρόμο, τῶν καφεποτείων ποὺ ἡ ἀτμόσφαιρά τους θυμίζει Νταχάου ἀπὸ τὸν καπνό, καὶ τῆς κατάργησης κάθε μορφῆς ἱεραρχίας, τί νὰ τοὺς ποῦμε; Οἱ ἀνθρώπινες γλῶσσες εἶναι πολὺ ἐξελιγμένες γιὰ νὰ ἐπικοινωνήσουμε μαζί τους.
Πάντως ἕνας εἶναι ὁ τρόπος νὰ γίνῃ ἡ πολιτεία μας καλύτερη· ὡς ἑλληνικὴ καὶ ὡς εὐνομούμενη
Ὡστόσο ἡ σημασία τῶν ἑορτασμῶν, ἐκτὸς ἀπὸ ἕνα καλὸ ἐφαλτήριο γιὰ αὐτοκριτική καὶ αὐτοπαρατήρηση, ἐντοπίζεται καὶ στὸ ἐπίπεδο τοῦ στοιχείου ἐθνικῆς συνοχῆς.
Καὶ, ὅσο αὐτονόητο κι'ἂν ἀκούγεται ὅτι αὐτὲς οἱ δύο λέξεις ἀποτελοῦν τὴν εἰδοποιό διαφορά μας ἐπὶ τὰ χείρω ἀπὸ τὶς δυνατὲς χῶρες, καὶ ὅσο φυσικὸ εἶναι ὅτι ἡ ἐθνικὴ συνοχὴ δὲν νομιμοποιεῖ τὸ ρατσιστικὸ μίσος πρὸς τοὺς ἀνθρώπους (εἰδικᾶ ὄταν τὸ χέρι στὴν κάλπη ψηφίζει ξανὰ καὶ ξανὰ τὰ κόμματα ποὺ εὐθύνονται, μεταξὺ τῶν ἑπτὰ καὶ βάλε πληγῶν τοῦ φαραώ, καὶ
γιὰ τὸ μεταναστευτικὸ χάος), ἀλλὰ ἀντιθέτως, ἂν ὑπάρχῃ καὶ εἶναι καλοδομημένη προσφέρει τὸ αἴσθημα ἀσφάλειας ποὺ χρειάζεται γιὰ νὰ ἐφαρμοστῇ τὸ μέτρο καὶ νὰ λειτουργήσῃ ὁ ἀνθρωπισμός, τόσο ἐκπληκτικὸ εἶναι ὅτι ὑπάρχουν διεστραμμένα μυαλά ποὺ ἀμφισβητοῦν τὸ κοσμογονικὸ περιεχόμενο αὐτῆς τῆς φράσης. Ὑπάρχουν αὐτοὶ ποὺ ἀμφισβητοῦν τὸ "ἐθνική", αὐτοὶ ποὺ ἀμφσβητοῦν τὸ "συνοχή", κι αὐτοὶ ποὺ ἀμφισβητοῦν καὶ τὰ δύο. Οἱ πρῶτοι βασίζονται σὲ μία τραγελαφικὴ ἐφαρμογὴ τῶν διάσπαρτων ἱστορικῶν τους γνώσεων, ποὺ στὴν οὐσία ἀποτελεῖ μία εὐτελῆ σημασιολογικὴ διαστρέβλωση ἐννοιῶν ποὺ ὅλοι, ὅσοι ἔχουμε παιδεία, γνωρίζουμε τὴν φύση τους, ἐνῷ οἱ δεύτεροι σὲ μίαν ἀστεία ἀντίληψη τῆς ἔννοιας τῆς δημοκρατίας καὶ εἶναι οἱ μεγάλοι ὀραματιστὲς τῆς "Δημοκρατίας τοῦ Ταρζάν καὶ τῆς Τσίτα".
Ἂν θέλουμε νὰ μιλήσουμε γιὰ τὸ παρελθόν, κάθε τύπου σήμανση τοῦ παρελθόντος εἶναι βάσιμη καὶ ἀβάσιμη ταυτόχρονα·ἐξυπηρετεῖ ὄμως καὶ συμφέροντα. Καὶ σοῦ ἐκφράζονται μὲ τὰ χειρότερα λόγια γιὰ τὸν ἐλληνισμό, τὸ ἔθνος ποὺ τοὺς ἔθρεψε μὲ γάλα, μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι τὰ ἐθνικὰ κράτη εἶναι δημιουργήματα τοῦ 18ου καὶ 19ου αἰῶνα, καὶ καθαρᾶ τεχνητά.
Εὐχαριστοῦμε πολύ. Κάθε μορφὴ κοινωνικῆς καὶ διοικητικῆς ὀργάνωσης κάποτε δημιουργεῖται.
Δὲν πιστεύουμε βεβαίως ὅτι οἰ παλαιότεροι πρόγονοί μας εἶχαν μία μορφὴ ἑλληνικῆς ἐθνικῆς συνείδησης· πιθανῶς σποραδικᾶ ἑλληνικῆς λαϊκῆς συνείδησης ὡρισμένοι, ὄπως λίγο πρὶν τὴν Ἅλωση, ἢ ἀκόμη παλαιότερα τὴν ἐποχὴ τῆς Πανελλήνιας Ἰδέας, διότι ἡ σημερινὴ σημασία τοῦ ἔθνους μὲ τὴν ἔννοια τοῦ λαϊκοῦ συνόλου ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ δεσμοὺς γλωσσικοὺς καὶ ἠθικούς ἁπλᾶ δὲν ὑπῆρχε. Ἑμεῖς εἴμαστε ποὺ ἐντοπίζουμε στοιχεῖα ποὺ σήμερα ὀνομάζονται ἑλληνικά σὲ λαϊκὰ σύνολα τοῦ παρελθόντος κατὰ τὴν ἱστορικὴ μελέτη μας. Γι'αὐτὸ καὶ ὀνομάζουμε αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους Ἔλληνες. Οἱ ἀρχαῖοι Ἔλληνες ὀνόμαζαν καὶ μόνοι τους τοὺς ἑαυτοὺς τους ἔτσι, βέβαια, ἔστω καὶ σὲ μία βαθμίδα εὐρύτερη καὶ λιγότερο σημαντικὴ τῶν πόλεων-κρατῶν· αὐτὴ ἦταν ἡ κοινωνικὴ ὀργάνωση τῆς ἐποχῆς τους. Ἑμεῖς τώρα πῶς πρέπει νὰ τοὺς ποῦμε: "αὐτοὶ οἱ τύποι ποὺ ζοῦσαν στὸν γεωγραφικὸ χῶρο τῆς Ελλάδας" γιὰ νὰ μὴν εἴμαστε καὶ καλᾶ ἀκροδεξιοί; Οἱ ὁποῖοι εἶναι προγονοί μας ἀδιαμφισβήτητα, ἐν μέρει μόνον βιολογικᾶ, ἀλλὰ κατὰ τὸ μεγαλύτερο καὶ θεμελιωδέστερο μέρος γλωσσικᾶ καὶ πολιτισμικᾶ. Καὶ εἶναι γνωστή σὲ ὅλους μας καὶ ἡ πολεμικὴ σχέση τῆς ἱστορικῆς, πολιτισμικῆς καὶ κοινωνικῆς ἑνότητας ποὺ ὀνομάζουμε, ἐντοπίζοντας γλωσσικά καὶ ἡθικά σημερινὰ ἡθικά κριτήρια, ἑλληνισμό (καὶ ἐντοπίζοντάς τα καλῶς τὴν ὀνομάζουμε ἑλληνισμό) μὲ τὸν χριστιανισμό στὴν ἀρχὴ τῆς κοινῆς συνύπαρξής τους καὶ ὄχι μόνο. Αὐτὸ ποὺ μᾶς κάνει νὰ τὸν συμπεριλαμβάνουμε στὴν διαχρονικὴ θεώρηση καὶ ἀναλογικὴ στοιχειοθέτηση τοῦ ἑλληνισμοῦ εἶναι ὅτι στάθηκε κι'αὐτὸς πηγὴ ἑλληνόφωνης καὶ ἑλληνότροπης τέχνης καὶ βεβαίως ἐθίμων.
Καὶ ἐρχόμαστε στὴν ὑπόθεση τῶν ἐθνικῶν κρατῶν γενικότερα, διότι ἐκτὸς ἀπὸ μερικοὺς προοδευτικοὺς "ἐξτρεμιστές" καὶ μερικὲς καλολαδωμένες πένες μὲ λάδι εἰσαγόμενο, δὲν ὐπάρχει καὶ κανείς ποὺ νὰ τοῦ κόβει λίγο καὶ νὰ πιστεύῃ ὅτι τὸ δικό μας ἔθνος εἶναι τὸ ψεύτικο (ἐκεῖ πού, ὡς ἐκ θαύματος, ὅλες αὐτές οἰ πένες ἐπικεντρώνονται) ενῷ ὑπάρχουν ἄλλα ἔθνη, ποὺ εἶναι ἀληθινότερα. Ἡ δυναμικὴ ἐφαρμογὴ τοῦ ἐθνικισμοῦ, ὄπως προκύπτει σὰν συνολικὸ φαινόμενο ὐπὸ πραγμάτωση, βρῆκε τὰ μεθοδολογικὰ της προβλήματα. ὄμως ποιὰ μορφὴ κοινωνικῆς καὶ διοικητικῆς ὀργάνωσης εἶναι καλύτερη, βασισμένη σὲ πιὸ ρεαλιστικὰ κριτήρια ἀπὸ τὸ ἐθνικὸ κράτος; Ποιὰ στάθηκε πιὸ ἐπιτυχημένη; Τὰ imperia; Τὰ μεγάλα φεουδαρχικά imperia, ἢ τὸ κόκκινο ἀδιέξοδο; Διότι πάνω στὸν ἱστορικὸ ἄξονα ὁ ἐθνικισμὸς εἶναι ἕνα φαινόμενο νέο, μόλις λίγων ἑκατονταετιῶν ζωῆς, καὶ ἔχει κι'αὐτὸς τὸν φόρο αἵματός του. Ὄμως μὲ τὴν πρόοδο τῆς τεχνολογίας καὶ τῆς ἐπιστήμης, θέλουμε νὰ αἰσιοδοξοῦμε ὅτι οἱ ἐθνικὲς ἑνότητες θὰ συνεχίσουν τὸν δρόμο τῆς διοχέτευσης τοῦ ἀνταγωνισμοῦ τους σὲ εἰρηνικὲς δραστηριότητες. Καὶ δὲν πρόκειται γιὰ μαλακὸ ἀνταγωνισμό, φυσικᾶ, αὐτὴ εἶναι ἡ ἀνθρώπινη φύση, ἀλλὰ ἁπλῶς γιὰ πιὸ ἀναίμακτο, πιὸ θεμιτό.
Πολὺ θὰ ἤθελα πάντως, ὅλοι αὐτοὶ οἱ φαφλατάδες ποὺ μεθοδεύουν συστηματικᾶ τὴν διατήρηση καὶ τὴν ἐπιδείνωση τοῦ ἐθνικοῦ μας ξεκουρδίσματος, νὰ προτείνουν ἕναν ἄλλο τρόπο κοινωνικῆς ὀργάνωσης, καλύτερο. Θά'ναι ποὺ θά'ναι τὸ κόστος ἀλλαγῆς κοινωνικῶν ὑποδομῶν, δομῶν καὶ ὑπερδομῶν καὶ ἱστορικῆς πρωτοτυπίας ἐπαχθές ἔως δυσβάσταχτο, θὰ γελάσει ποὺ θὰ γελάσει μαζί μας καὶ τὸ παρδαλὸ κατσίκι βλέποντας ἀνθρώπους ποὺ μιλᾶνε ἑλληνικὰ νὰ διατείνονται ὅτι δὲν εἶναι Ἕλληνες, τουλάχιστον νὰ βγῇ καὶ κάποιο κέρδος. Δικαιολογεῖστε τὰ χρήματά σας, κύριοι, καὶ προτείνετε τί ἀκριβῶς γυρεύετε, ἢ πάρτε κάνα χάρτη καὶ ξύστε τὴν ἑλληνικὴ χερσόνησο γιὰ νὰ ξεπεράσετε τὸ ἀποπνικτικὸ τραῦμα τῆς φαγούρας τῆς ἀκινησίας κατὰ τὴν ἀνάκρουση τοῦ ἐθνικοῦ ὕμνου στὶς σειρὲς στοίχισης τῶν σχολείων σας.
Τώρα, ὅσο γιὰ κείνους ποὺ θεωροῦν τὴν δημοκρατία συνώνυμο τῶν σκουπιδιῶν τῶν πεταμένων στὸν δρόμο, τῶν καφεποτείων ποὺ ἡ ἀτμόσφαιρά τους θυμίζει Νταχάου ἀπὸ τὸν καπνό, καὶ τῆς κατάργησης κάθε μορφῆς ἱεραρχίας, τί νὰ τοὺς ποῦμε; Οἱ ἀνθρώπινες γλῶσσες εἶναι πολὺ ἐξελιγμένες γιὰ νὰ ἐπικοινωνήσουμε μαζί τους.
Πάντως ἕνας εἶναι ὁ τρόπος νὰ γίνῃ ἡ πολιτεία μας καλύτερη· ὡς ἑλληνικὴ καὶ ὡς εὐνομούμενη
